AKNE NEDİR?

AKNE NEDİR?

Akne; genç nüfusun % 85 inin etkileyen, yüz, sırt, omuz ve gövdede yer alan, yağ bezlerinin aktivitesinden kaynaklanan çok faktörlü bir hastalıktır. Aknede kıl yapısına yerleşen, yağdan beslenen, derimizde zaten var olan bazı mikroorganizmalar artar

Salgıladıkları bazı maddeler akne oluşumunu arttırmaktadır

Ancak tek neden bunlar değildir !!!

Başlıca ergenlik aknesi ve erişkin aknesi (25 yaşından sonra) olarak 2 ayrı dönemde görülmektedir. Hafif, orta ve şiddetli tipleri vardır.

Akne neden olur?

Ergenlik döneminde hormonların etkisiyle artan yağ salgısı kıl çevresi ve yağ bezlerinde birikerek komedon adı verilen siyah veya beyaz noktaları oluşturur. Yanlış kulllanılan yağlı kremler, terleme, makyaj gibi durumlar ve uygun temizleyicilerin kullanılmaması gözenekleri tıkar ve tıkanan gözeneklerde biriken bakteriler sivilcelere yol açar.

Akneye neden olan ilaçlar var mı? 

Evet bazı ilaçlar aknenin artışına neden olabilir

• Kortikosteroidler (Kortizon)
• Hormonlar
• Bazı psikiyatri ilaçları
• Tüberküloz ilaçları
• Epilepsi ilaçları
• Vitaminler

Akne ile sigara içimi arasında ilişki var mı? 

• Sigara kullananlarda akne sıklığı artabilir
• İç̧ilen sigara miktarı ile ş̧iddet arasında bir ilişki olduğu düşünülmektedir.

Uyku ile akne arasında bir ilişki varmıdır?

Gürültü ve ışık kirliliği, iş, okul/aile ile ilişkili kaygılar kaliteli uyku süresini azaltır

Yetersiz uyku;

• Stres hormonlarını artırır
• İmmün sistemin işleyişini olumsuz yönde etkiler
• Akneyi şiddetlendirebilir

Akneli hasta makyaj yapabilir mi?

• Komedojenik olmayan (yağsız-su bazlı)
• Akneli ciltler için uygun
• Dermatolojik yönden test edilmiş makyaj ürünleri kullanılmalı
• Makyaj ürünü aşırı kapatıcı özellikte olmamalı
• Uzun süre kullanılmamalı
• Kullanımı takiben çok iyi temizlenmeli

Akneli hasta kapatıcı kullanabilir mi?

• Yağ içermeyen mat/yarı mat fondötenler tercih edilmeli
• Pudralar yağsız olması ve fazla sebumu emerek parlak görünümü azaltması nedeniyle sık tercih edilir
• Gevşek, transparan pudralar daha az yağlı olduğundan kompakt pudralara oranla daha sık tercih edilmeli

Akne de deri temizliği nasıl olmalı? 

• Temizlik maskeleri, cildin sıkılaşması ve gözlemlerin derinlemesine temizlenmesinde faydalı
• Balmumu bazlı maskeler kuru ciltlerde tercih edilirken, kil bazlı maskeler yağlı ciltler için daha uygun
• Peeling ajanları deriyi soyarak, akne oluşumunu engeller
• Özellikle salisilik asit içeren peeling ürünleri tercih edilmeli

Güneş ile aknenin ilişkisi var mıdır? 

Güneş ışınları akneyi hafifletebilmektedir. Ancak yağsız güneşten koruyucu ürünler ya da jel kıvamında olanlar kullanılmalı ve direk güneş altında durulmamalıdır. Aksi halde leke kalabilir. Güneşten dozunda faydalanılmadığında bize zarar olarak dönmektedir.

Akne tedavi edilmese de olur mu? 

Aknenin tekrarlaması, kronik olması, psikolojik stres oluşturması, özgüven eksikliğine neden olabilmesi, kalıcı izler bırakabilmesi nedeniyle mutlaka dermatoloji uzmanı tarafından tedavi edilmesi gerekir. Tedaviin şekli ve süresi hastanın durumuna göre belirlenir.

Akne nasıl tedavi edilir? 

Aknenin şiddetine göre tedaviniz düzenlenecektir. Her hasta birbirinden farklıdır ve her hastanın tedavisi ayrıdır. Ortalama 2-4 ay gibi sürede yanıt alınmaktadır. Günümüzde akne tedavisinde başlıca 4 yol izlenmektedir.

1. Krem Tedavileri: Hafif ve orta dereceli aknelerde içerisinde antibiyotikler (eritromisin, klindamisin, tetrasiklin), benzoil peroksit, retinoid, tretinoin, izotretinoin, adapalen bulunan ürünler kullanılabilir.

2. Ağızdan antibiyotik tedavisi: Uygun bulduğumuz hastalarda tetrasiklin, eritromisin veya azitromisin grubu antibiyotikler 2-6 ay arası kullanılabilir.

3. İzotretinoin tedavisi (Roaccutane, Zoretanin, Aknetrent vb ilaçlar): Genellikle şiddetli aknelerde ya da antibiyotik tedavisine yanıt alınmayan olgularda etkili olan A vitamini türevi bir ilaçtır. Çok etkili bir tedavi olmasına rağmen çeşitli yan etkileri bulunmaktadır. Ama sosyal medyada anlatıldığı kadar korkunç bir ilaç kesinlikle değildir. Bunlardan en sık deri kuruluğu özellikle dudak kuruluğu görülür, ancak bu yan etkilerin çoğunluğu tedavi sonrasında kaybolmaktadır. Tedavi öncesi ve tedavi sırasında karaciğer testleri ve kan yağlarına rutin olarak bakılmaktadır. Tüm yan etkiler ilaç kesildiğinde genellikle kaybolmaktadır. Hastanın yaşı, kliniği, kilosu, iz kalma potansiyelinin olması gibi faktörler göz önüne alınarak tedavi planlanır. Kontrol altında kullanıldığında, süper etkileri olmaktadır. Sonrasında kalan izlere ekstradan işlemler yapılarak tedavi başarısı artırılabilir. Doğurganlık dönemindeki genç kadınlarda ilaç kullanmadan önce, tedavi sırasında ve tedaviden sonraki 1 ay gebelik testi yaptırılmalıdır. Tedavi esnasında doğum kontrol yöntemi ile korunmalıdır.

4. Diğer yöntemler: Bazı hastalarda oral kontraseptif ilaçlar, insülin direncini azaltan ilaçlar, lazer, tedavi amaçlı maskeler, kimyasal peelingler, radyofrekans ve fototerapi ile ilgili aknede başarılı sonuçlar bulunmaktadır. Tedavide en önemli noktanın, hekimle uyumlu olup, verilen önerilere uymak olduğu unutulmamalıdır.

Aknenin nedeni karaciğer bozukluğu mudur?

Akne ile karaciğer bozukluğu arasında bir ilişki yoktur.

Aknede genetik bir yatkınlık var mıdır? 

Genetik bir yatkınlık söz konusu olup ailesinde şiddetli akne sorunu olan bireylerde daha sık görülür.

Diyet ile akne arasında bir ilişki var mıdır? 

Akne ile yediğimiz gıdalar arasında direk bir bağlantı bulunamamıştır. Ancak son zamanlarda, kandaki şekeri hızlı yükselten gıdaların, insülin ve bazı hormonların hızla yükselmesine neden olduğu ve bu şekilde akneyi tetiklediği gösterilmiştir. Özellikle süt ve süt ürünleriyle ilgili akneyi artırdığına yönelik çalışmalar bulunmaktadır. Artıran gıdalara genel olarak bakacak olursak; çikolata, patates, beyaz ekmek, şeker, fast food gıdalar, yağda kızartma, hazır meyve suları ve krakerlerdir. Bu tür gıdaların aşırı miktarda alınması önerilmemektedir. Yeşil çay içilmesinin aknenin iyileşmesine faydası olduğu görülmüştür.

Ayrıca balık yağı, çinko, probiyotik ve çay ağacı aknede faydalıdır.

Adet düzensizliği ile akne arasında bir bağlantı var mı? 

Akne 25 yaşından sonra başladıysa, adet düzensizliği, kilo artışı, çene, karın ve meme başı çevresinde aşırı kıllanma şikayetlerinden birkaçı varsa hormon bozukluğu ve polikistik over hastalığı açısından değerlendirilme yapılmalıdır. Adet dönemlerinde akne şikayeti artabilir, bu hormonların neden olduğu doğal bir süreçtir.

Akneyi sıkmak önerilir mi? 

Kesinlikle akneyi sıkmak ve kurcalamak önerilmez. Kurcalanan aknede iltihap yayılabilir, iz kalma riski artar. Ancak doktor gözetiminde komedonlar temizlenebilir, apseler boşaltılabilir.

Akne tedavisinde unutulmaması gereken şey, sihir bir şeyin olmadığı ve

sabırla güzel sonuçlara ulaşılabileceğidir. O yüzden derinizdeki bütün

sorunlarda olduğu gibi akne için de dermatoloğunuza başvurun. Magazinsel reklamlara aldanıp hem kendinizi hem bütçenizi üzmeyin sevgiler.

Doç. Dr PINAR ÖZUĞUZ