Ülser Hastalığı
Ülser Nedir?
Ülser yara demektir, mide veya duodenum denilen oniki parmak barsağı içinde gelişen yaralardır. Bu yaralar ağızda çıkan pamukcuğa benzeyen ama ondan çok daha büyük ve derin olan, kas tabakasına kadar uzanım gösteren yaralardır.
Nasıl Gelişir?
Mide mukozasının asitin yakıcı etkilerine karşı koruyan, mukus üreten koruyucu hücre tabakası vardır. Mukus tabakası yok olduğu zaman ülserler gelişir.
Ülserler;
· Helicobacter Pylori adlı bakterinin varlığı (en sık sebep),
· Aşırı asit üretimi,
· Asitin yakıcı etkilerine karşı midenin koruyucu tabakasının direncinde azalma varsa gelişir.
Ülserler en çok;
· Anti-enflamatuar ilaçlar (örneğin Aspirin, İbobrufen, Naproksen vs) alanlarda,
· Alkol alanlarda,
· Sıgara içenlerde,
· Çok fazla kafein tüketenlerde; bol miktarda kahve, çay, kola içenlerde,
· Çok stresli kişilerde sıktır.
Bulguları Nelerdir?
Bulguları:
· Özellikle üst karında hissedilen kemirici, yakıcı karın ağrısı
· Yemeyle ya da antiasitler almayla şikâyetleri düzelmesi
· Öğünlerden birkaç saat sonra veya bazen öğünlerden hemen önce kötüleşen ağrı
· Gece uykudan uyandıran mide ağrıları.
Eğer bir ülser kanarsa;
· Parlak kırmızı renkli veya kahve telvesi gibi sindirilmiş kan kusma ile
· Siyah renkli dışkılama (parlak zift renginde) olur.
Nasıl Tanı Konur?
Doktorunuz sizin şikâyetlerinizi dinleyecek, varsa başka hastalıklarınız hakkında bilgi edinecek ayrıca sizi muayene edecektir. Daha sonra sizden muhtemelen şu incelemelerden biri ya da bir kaçını isteyecektir;
· Mide duodenum grafisi (bu gün pek tercih edilmiyor, endoskopik inceleme en tercih edilenidir, kanama durdurucu girişimlerde yapılabilmektedir),
· Helicobacter Pylori testler; biyopsi, dışkıda HP veya üre-nefes testi gibi,
· Dışkıda gizli kan testi,
· Kan eksikliğinin seviyesinin tespiti için (belirgin veya gizli mide kanaması dolayısıyla) kan testler,
· Endoskopik inceleme (ince ve ucunda kamera olan ışıklı bükülebilen bir aletle ağızdan girilerek midenizin içini birebir görerek tanı koyma işlemi),
· Biyopsi alma; endoskopik inceleme sırasında özellikle Helicobacter Pylori isimli ülser yapıcı bakterinin varlığını saptamak ya da anormal dokulardan (tümoral) örnek alarak patolojik incelemeye göndermek (hücre tipini öğrenerek on göre tedavi metodu).
Nasıl Tedavi Edilir?
Tedavinin amacı; ağrının geçmesi, ülserin iyileşmesi ve ülser komplikasyonlarının önlenmesidir. Tedavi aynı zamanda ülserin tekrar çıkmasını da önleyebilir. Eğer çok şiddetli şikâyetleriniz varsa veya kanama varsa genel durumunuz düzelene kadar hastanede yatarak takip ve tedaviniz gerekebilir.
Doktorunuz size
· Antiasitler (sıvı şeklinde olanlar tablet olanlardan daha etkilidir)
· Midedeki asitin üretimini azaltan ilaçlar
· H. Pylori bakterisini tedavi eden ilaçlar
· Sucralfate; ülser bölgesinde koruyucu bir tabaka üreten bir ilaç verebilir.
Antiasitler, bir süre kullanıldıktan sonra yan etkiler üretebilir.
Eğer ilaçlarla ilgili her hangi bir problem çıkarsa doktorunuza haber vermelisiniz.
Stres gastrik ülserlerin gelişmesine katkıda bulunduğu için yaşam biçiminizde değişiklikler yapmanız gerekebilir. Bakınız Kendimi Nasıl Korumalıyım? Bölümü.
Etkileri Ne Kadar Sürer?
Ülser tıbbi tedaviye iyi cevap verir ancak bu hastalık hayatınız boyunca bir daha görmeyeceğiniz cins hastalıklardan (örn; kabakulak, kızamık) değilidir, tavsiyelere uymazsanız (diyet, stres vs) ileriki zamanlarda tekrarlayabilir.Tekrarlayan ülserlerin mümkün olan komplikasyonları;
· Kanama (basit veya ciddi kanamalar)
· Perforasyon (delinme)
· Obstrüksiyon (tıkanma); mide çıkışının tıkanması ve yenen gıdaların barsağa ilerleyememesi durumu.
Bu komplikasyonlar bazen cerrahi tedaviler gerektirebilir.
Bazen de mide kanserleri kendisini mide ülseri şeklinde gösterebilir (mide ülserlerinin %2-3’ü). Bu nedenle mide ülserleri görüldüğü zaman çevresinden biyopsiler alınır ve biyopsiler normal çıksa bile 1–1,5 ay sonra endoskopik takip ve biyopsi tekrarı önerilir. Birde kansere bağlı ülserler bir türlü diyete, tıbbi tedaviye ve söylenenlerin yapılmasına cevap vermez, giderek kötüleşme olur (kilo kaybı, ağrının artması, şikâyetlerin kötüleşmesi gibi). Bu nedenle doktorunuza hastalığınızın gelişimi hakkında devamlı bilgi veriniz.
Kendinizi Nasıl Korumalısınız?
· Doktorunuzu verdiği reçeteyi dikkatlice uygulayın. Kontrollerinize gidin
· Sigara kullanmayınız.
· Alkollü içkiler içmeyiniz
· Kuvvetli bitkisel olmayan çaylar, kahve (kafeinli veya kafeinsiz) ve asitli içecekler (kola, gazoz vs) içmeyiniz.
· Midede rahatsızlık yapabilecek ilaçlardan (Aspirin, ibobrufen ve naproksen gibi) kaçınız. (doktorunuza actetaminofen kullanıp kulanamayacağınızı sorunuz)
· Yeme alışkanlıklarında değişiklikler (düzenli yemek yemek, gece yememek, mideyi çok doldurmamak gibi) yapmanız gerekebilir;
Mesela;
- Dengeli ve besleyici besinlerle besleniniz
- Stresle nasıl başa çıkılır öğreniniz, anksiyete ve stres yapan durumlar için gerekirse profesyonel yardım alınız.
- Sık istirahat ediniz
- Doktorunuzun önerdiği şekilde egzersiz yapınız.
· Şikâyetleriniz artar ve kötüleşirse doktorunuzu arayınız
Diyet Olarak (genel olarak önerilenler);
Serbest olanlar;
- Süt, salep, açık çay, bitkisel çaylar (ıhlamur vs), meyveli süt.
- Haşlama et ya da ızgara et ve tavuk
- Haşlanmış sebze ve meyveler (komposto şeklinde)
- Haşlanmış yumurta, beyaz peynir, kaşar ve dil peyniri, bal, reçel, zeytin
- Pirinç, makarna
- Pişmiş sebzeler
- Sade kek, sütlü tatlılar, komposto, jöleli tatlı, lokum, kabak tatlısı
- Zeytinyağı, çiçek yağı, mısırözü yağı
- Tuz, tarçın, kekik, nane, kimyon
Yasak Olanlar;
- Çay, kahve, neskafe, kolalı ve karbonatlı içecekler, alkollü içecekler, konserve, meyve suları
- Kızarmış et veya tavuk, sakatat, şarküteri ürünleri (sucuk, salam vs)
- Sahanda yumurta, diğer peynirler (tulum)
- Kuru fasulye, nohut, bulgur, soğan, mısır gibi gaz yapıcı besinler
- Kızartmalar
- Çikolata, çikolatalı pasta, kuru yemiş, yağda kızarmış hamur tatlıları, tahin helvası
- Margarin, kuyruk yağı
- Acılı baharatlar, turşu, sirke, limon ve greyfurt suyu, limon tuzu.
Ülser Gelişmesini Nasıl Önlerim?
· Tedavi planına ve kontrollerinize uyunuz.
· Yaşam tarzınızı ülser oluşumunu engelleyecek yönde değiştiriniz.
